SCHIEDAM- Veel mensen kennen de grote verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Maar hoe was het leven van gewone Schiedammers? Wat moest een moeder doen om toch een taart te bakken voor de verjaardag van haar zesjarige kind? En waarom droeg de Schiedamse politiecommissaris een soort zelf geknutseld harnas? Voor de online tentoonstelling 75 jaar vrijheid die het Stedelijk Museum Schiedam de komende maanden samen met Schiedammers gaat maken, duikt het museum in de geschiedenis en zoekt het persoonlijke verhalen. Heb je een verhaal van jezelf of iemand anders? Mail dat naar verhalen@stedelijkmuseumschiedam.nlof mail dat je je verhaal via de telefoon wilt vertellen.
Tegelijkertijd roept het museum mensen op een lapje stof dat staat voor vrijheid, in te sturen. Van alle inzendingen maakt het naaiatelier van Anita de Goot de Schiedamse Vrijheidsrok. Het (voorlopige) resultaat is vanaf 5 mei 2020 te zien in de etalage van haar winkel aan de Hoogstraat. Haar exemplaar met lapjes van Schiedammers van nu is de hedendaagse variant van de naoorlogse Nationale Feestrok. Die bestond uit allerlei gekleurde lapjes, elk met een eigen verhaal.
De vrouwen die de rok destijds maakten, konden tijdens het naaien hun verhalen delen. Dat hielp bij de verwerking van hun oorlogservaringen en bracht de vrouwen dichter bij elkaar. Nu we vanwege het coronavirus niet meer samen achter de naaimachine kunnenkruipen, kan iedereen digitaal verhalen delen en samenwerken aan de Schiedamse Vrijheidsrok. Hoe je kunt meedoen, staat op de website van het museum. Je kunt ook een mail sturen naar roos@stedelijkmuseumschiedam.nl.
De tentoonstelling 75 jaar vrijheid zou aanvankelijk in het museum te zien zijn, vertelt conservator stadsgeschiedenis Merel van der Vaart. ‘Nu de deuren vanwege corona dicht zijn, doen we het online. Dat vinden we een passende stap. Online kunje heel gemakkelijk in contact komen met je publiek en dat willen we graag.’ Op de website zie je objecten uit onze collectie, zoals het harnas dat eigenlijk een zelfgemaakt kogelvrij vest is van de Duitsgezinde politiecommissaris Willem Versteeg. We kregen het stuk eerder dit jaar bij toeval in bezit, waardoor het nu na 75 jaar voorgoed terugkeert naar Schiedam.’
Versteeg kwam in 1944 naar Schiedam en droeg het vest uit vrees voor een aanslag van het verzet. De nacht vóór de officiële bevrijding op 5 mei 1945 werd hij thuis gearresteerd. Ontsnappen via de dakgoot mislukte, omdat zijn buurman weigerde hem te helpen. ‘We weten dat de politiecommissaris in het kamp De Vergulde Hand bij Vlaardingen heeft gezeten, ontsnapte en uiteindelijk toch is gestraft’, zegt Van der Vaart. ‘Hebben mensen meer verhalen? En wie kan iets vertellen over Schiedamse agenten in het verzet?’
Het leven tussen 1940 en 1945 in Schiedam verschilde enigszins van andere Nederlandse steden. De oorlog begon met het massale bombardement op Rotterdam, de grote buurgemeente. Dat had invloed op de stad. Koffie- en theefabrikant Minderop & Zonen die zijn Rotterdamse bedrijf verwoest zag, trok bijvoorbeeld naar de Hoogstraat in Schiedam. En hij was niet de enige. Tijdens de oorlog waren de Schiedamse havens doelwit van de geallieerde bommenwerpers.
Schiedammer Bernard IJzerdraat richtte al in mei 1940 het Geuzenverzet op, de eerste verzetsbeweging van Nederland. Over de arrestatie van een deel van deze verzetsgroep, schreef Jan Campert het beroemde gedicht Het lied der 18 doden. Tegen het einde van de oorlog vond in Schiedam en Rotterdam de grootste razzia van Nederland plaats. Kunstenaar Herman Seij zat ondergedoken en schilderde de stroom langslopende mannen. Dat schilderij is te zien in de online tentoonstelling,net als het harnas.
Borduurlapje
Kort na de verhuizing naar het huidige gebouw in 1940 kreeg het een museum een borduurlap in bezit met de tekst leve het oranjehuis. Wie dat borduurde pleegde een kleine daad van verzet. De bezetter verbood steun aan het Nederlandse koningshuis. Van der Vaart vermoedt dat een Schiedamse het heeft gemaakt. Maar waarom is het niet af, vraagt ze zich af. Waarom kwamhet al in 1940 in de collectie. En nam het museum een risico door het lapje op te nemen?
Dit wil je weten
De tentoonstelling 75 jaar vrijheid is nu online te bezoeken via de website van het museum stedelijkmuseumschiedam.nl. Daar vind je objecten, verhalen en informatie over de Schiedamse Vrijheidsrok en de naoorlogse voorganger. Via de site zie je hoe jemee kan doen; hoe je een lapje kan inleveren voor de vrijheidsrok en een verhaal kunt delen.
WE hebben die 75 jaar Vrijheid net niet gehaald !