LEIDERDORP- We lezen of horen bijna dagelijks over wat mensen in de huidige crisistijd doen en ondernemen om -door het vaak verplichte thuiszitten- bezig te zijn. Er schijnt meer te worden gelezen en zijn bordspellen niet aan te slepen. Weer anderen storten zich vol overgave op het verzamelen van postzegels. En wie weet heeft de minister-president wel gelijk toen hij onlangs opperde dat na de crisis Nederland er anders uit zou zien. Op zich hoeft dat niet negatief te zijn.
Stamboomonderzoek of genealogie is een boeiende, maar ook verslavende hobby en -vandaag de dag- een van de snelst groeiende vrijetijdsbestedingen. Steeds meer mensen raakt geïnteresseerd in de geschiedenis van hun familie. Voor stamboomonderzoekers, of genealogen zoals ze officieel heten, bestaan de nodige verenigingen op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Van de laatste is b.v. HCC!genealogie een voorbeeld. Cees Heystek is daarvan de voorzitter. “De laatste jaren zien wij al een stijging in het aantal mensen dat geïnteresseerd is in hun familiegeschiedenis. Dat komt ook door Tv-programma’s als ‘Verborgen Verleden’, ‘DNA Onbekend’ en een paar jaar geleden ‘Brieven boven water’. We zien dat ook terug in de bezoekersaantallen tijdens de door ons georganiseerde bijeenkomsten, maar ook aan het aantal bezoekers aan onze website.”
Doordat mensen nu -gedwongen thuiszittende- meer of een andere tijdsbesteding zoeken betekent volgens Heystek ook dat meer mensen zich in hun familiegeschiedenis gaan verdiepen. Dat komt ook omdat veel onderzoek naar de familie thuis met behulp van de computer met internetaansluiting kan worden gedaan.
De registers van de Burgerlijke Stand vinden we in de provinciale, regionale en gemeentelijke archieven. “Al jaren zijn Nederlandse archieven met de hulp van honderden vrijwilligers bezig met het digitaliseren en indexeren van die officiële akten. Afhankelijk van de daartoe geldende regels worden scans van die akten op internet gezet”, aldus Heystek. Op overkoepelende websites als openarch.nl en wiewaswie.nl staan miljoenen digitaal ontsloten akten. “Bij open archieven gaat het om wel 218 miljoen persoonsvermeldingen. Tik daar je familienaam maar eens in, en zie wat er gebeurt”, zegt Heystek, die denkt dat mensen dan onmiddellijk enthousiast worden om meer te weten te komen over de geschiedenis van hun familie.
Om privacy redenen zijn ‘geboorteregisters’ (akten van geboorte) pas na 100 jaar openbaar, de ‘huwelijksregisters’ (akten van huwelijken, geregistreerd partnerschap en echtscheidingen) na 75 jaar en de ‘overlijdensregisters’ (akten van overlijdensaangiften) worden na 50 jaar openbaar.
Interessant is LINKS een samenwerkingsproject tussen het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis. Met dit project worden huwelijksakten aan elkaar gekoppeld. Daarmee is in kortere tijd een stamboom op te bouwen. “Vroeger zag je alleen maar de akte. Maar bij WieWasWie zie je nu ook koppelingen naar de huwelijksakten van de ouders van bruid en bruidegom en naar de huwelijksakten van de (latere) kinderen van het bruidspaar. Over niet al te lange tijd zullen ook andere koppelingen zoals geboorte- en overlijdensakten worden toegevoegd. Het maken van een globale stamboom wordt daarmee alleen maar makkelijker”.
Heystek benadrukt overigens dat het zijn leden niet alleen of hoofdzakelijk gaat om kale gegevens als de data van geboorten, huwelijk en overlijden. Het gaat hen meer om de verhalen achter de mens. Wat deden onze vroegere familieleden, hoe woonden ze, wat maakte ze mee? Hij heeft zelf een deserteur uit Franse dienst onder zijn familieleden. Maar hoorde ook verhalen van iemand die een familielid in Thailand begraven vond als slachtoffer van Japanse krijgsgevangenschap en overleden aan de beruchte Birma-spoorlijn. Of een lid dat er onlangs achter kwam dat een Rotterdams familielid in concentratiekamp Neuengamme was overleden. Die vond zelfs brieven terug die een Rode Kruis verpleegster vanuit Neuengamme na de bevrijding aan de ouders van de jongen stuurde. In een laatste brief deelde zij de familie mee dat hun zoon was overleden. Op last van koningin Wilhelmina werden na de oorlog zoveel mogelijk oorlogsslachtoffers naar Nederland teruggehaald en hier herbegraven. Op het Nationaal Ereveld in Loenen liggen militairen en zeelieden begraven. De Oorlogs Graven Stichting probeert de begraven en aldaar een gezicht te geven met verhalen over en -indien beschikbaar- een foto van de aldaar begraven slachtoffers. Ook die verhalen leveren aanvulling op de familiegeschiedenis en andersom wordt juist door iemands speurtocht in Loenen een overledene op die manier een gezicht gegeven.
In veel families komen militairen voor. Maar mochten die al zijn overleden dan is het wellicht moeilijk om over zo’n familielid veel te weten te komen. Voor mensen die de geschiedenis van hun familie onderzoeken is dat nu juist interessant. Over officieren en onderofficieren is in tegenstelling tot manschappen het nodige bekend en dus te achterhalen. Zoekt men dus informatie over militaire familieleden dan kan men bijvoorbeeld terecht bij het Nationaal Archief, Ministerie van Defensie, het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Nationaal Militair Museum, Stichting Afhandeling Indische Pensioenen (SAIP), Sociale Verzekerings Bank en voor wat de KNIL betreft bij Bronbeek. Maar ook (de nieuwe) websites Oorlogslevens en Oorlogsverhalen zijn zeer de moeite waard.
De website Nederlands Militair Erfgoed geeft toegang tot 800.000 officiersnamen, bijna 8 duizend portretten, ruim 130 duizend tijdschriften, bijna 2.500 legerplaatsen, ruim 7 duizend oude drukken van legertijdschriften, duizend stukken muziek en in de namen van (nog maar) 2.446 dienstplichtigen.
Kortom, voor iemand die geïnteresseerd is in zijn of haar familie valt er digitaal het nodige uit te bezoeken.
De Interessegroep Genealogie van HCC -de grootste computerclub in de Benelux- is sinds 1986 een levendige groep die geïnteresseerden adviseert over methoden en mogelijkheden van onderzoek, van genealogische computerprogramma’s en de mogelijkheden die internet op dit gebied te bieden heeft. Daarnaast voorziet zij de archiefwereld van adviezen op basis van wat haar leden ervaren bij het zoeken naar voorouders via digitaal beschikbare bestanden inclusief de websites van de archieven. Ook met historische-, geschiedkundige verenigingen en erfgoedgroepen wordt contact onderhouden. HCC!genealogie biedt een omvangrijk netwerk om kennis en ervaringen uit te wisselen en geeft presentaties en cursussen door heel het land. De leden steunen en stimuleren elkaar in hun onderzoek.
Daarnaast exploiteert zij de website www.genealogie.hcc.nl/
